Metody, techniki i narzędzia badawcze
W niniejszej pracy za najlepszą metodę badawczą uznano metodę sondażu diagnostycznego. Metoda sondażu diagnostycznego w precyzyjny i dokładny sposób pozwala określić jakie zachowania są charakterystyczne dla DDA. Metoda ta pozwala uzyskać bezpośrednio informacje od badanych osób, a co za tym idzie poznać ich uczucia i zachowania.
Można wyróżnić kilka definicji metody badań: A. Kamiński przez metodę badań rozumie: „...zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego”124, natomiast W. Okoń przez metodę określa jako: „...systematycznie stosowany sposób postępowania prowadzący do założonego wyniku. Na dany sposób postępowania składają się czynności myślowe i praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejności”125.
Natomiast jeżeli chodzi o definicję metody sondażu diagnostycznego, to najbardziej precyzyjnie określają ją w swojej pracy T. Pilch i T. Bauman: „...metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych - posiadających znaczenie wychowawcze - w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populacje generalną, w której badane zjawisko występuje”126.
Można więc stwierdzić, że dla metody sondażu diagnostycznego przedmiotem badań jest określone zjawisko społeczne, a jej celem jest uzyskanie odpowiedzi na pytania dotyczące opinii, poglądów, zachowania się i motywów postępowania osób badanych. Metoda sondażu diagnostycznego pozwala więc na poznanie określonego zjawiska społecznego i jego cech charakterystycznych takich jak: zasięg, poziom, oraz intensywność. W metodzie sondażu diagnostycznego najczęściej stosowane techniki badawcze to: ankieta, wywiad i obserwacja.
Techniką określamy czynność, czyli konkretny sposób zbierania materiału badawczego w celu zbadania określonego zjawiska. A. Kamiński określił: „Techniki badawcze to przede wszystkim sposoby zbierania materiału oparte na starannie opracowanych dyrektywach (dokładnych, jasnych, ścisłych), weryfikowanych w badaniach różnych nauk społecznych i dzięki temu posiadających walor użyteczności międzydyscyplinarnej”127.
W. Zaczyński definiuje ankietę w sposób następujący: „…ankieta jest metodą zdobywania informacji przez pytanie wybranych osób za pośrednictwem drukowanej listy pytań, zwanej kwestionariuszem”128. Na temat ankiety T. Pilch w swojej pracy pisze: „Ankieta jest (...) techniką gromadzenia informacji, polegającą na wypełnianiu najczęściej samodzielne przez badanego specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub częściej nie w obecności ankietera”129.
Ankieta jest niezastąpiona w celu poznania cech zbiorowości, faktów i opinii o zdarzeniach. Ankieta może być audytoryjna (ankieter spotyka się z badanymi, ale nie może brać czynnego udziału), pocztowa (ankieta wysyłana do ankietowanych pocztą), prasowa (umieszczana w publicznym środku przekazu - np. gazeta, Internet).
Do przeprowadzenia ankiety służy następujące narzędzie badawcze: kwestionariusz ankiety. T. Pilch i T. Wujek mówiąc o narzędziu badawczym określają je jako: „...przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. O ile technika badawcza oznacza czynności, na przykład obserwowanie, prowadzenie wywiadu, o tyle narzędzie badawcze to instrument służący do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, arkusz obserwacyjny, a nawet ołówek”130. Natomiast kwestionariusz definiują następująco: „… jest to zestaw pytań, zbudowany według specjalnych zasad”131.
W. Zaczyński definiuje wywiad jako: „...metodę zdobywania informacji przez bezpośrednie stawianie pytań tym wybranym osobom, które mogą nam udzielić pewnej sumy wiadomości”132.
Według M. Łobockiego wywiad to: „...gromadzenie informacji w oparciu o bezpośredni kontakt słowny z osobami badanymi lub osobami udzielającymi tych ostatnich ważnych informacji, odnośnie interesujących badacza problemów”133.
Wywiad jest sytuacją, w której respondent jest przepytywany przez badacza ustnie, odpowiada na pytania wcześniej opracowane według pewnego ogólnego planu.
Wywiad i ankietę przeprowadza się za pomocą narzędzi badawczych: kwestionariusza ankiety i kwestionariusza wywiadu. T. Pilch i T. Wujek piszą: „...narzędzie badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań. O ile technika badawcza oznacza czynności, na przykład obserwowanie, prowadzenie wywiadu, o tyle narzędzie badawcze to instrument służący do technicznego gromadzenia danych z badań. W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, arkusz obserwacyjny, a nawet ołówek.”134
T. Pilch i T. Wujek piszą o kwestionariuszu: „Najważniejszym jednak warunkiem poprawnego przeprowadzenia wywiadu są właściwie przygotowane dyspozycje. Określa się je zazwyczaj mianem kwestionariusza. Ale dopiero wówczas słuszna jest taka nazwa, gdy jest to zestaw pytań, zbudowany według specjalnych zasad”135.
Dla celów niniejszej pracy utworzony został kwestionariusz ankiety dla dwóch grup respondentów: Dorosłych Dzieci Alkoholików i dla osób dorosłych, u których w najbliższej rodzinie w dzieciństwie nie występował alkoholizm. Kwestionariusz ankiety składa się z 15 pytań zamkniętych, otwartych i półotwartych. Kwestionariusz zawiera informacje o celu prowadzonych badań. Ankieta była przeprowadzana w sposób anonimowy.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.