Przyczyny uzależnienia alkoholowego
Przyczyny uzależnienia od alkoholu są bardzo różne, rozpatrywane pod różnymi aspektami, zgodne z różnymi stanowiskami i poglądami ukształtowanymi na ten temat. Znane są różne teorie szukające przyczyn tego złożonego zjawiska. Według niektórych z nich, ludzie już od urodzenia są skazani na uzależnienie, ponieważ przyczyna uzależnienia tkwi w genetyce, przechodzi z pokolenia na pokolenie. Każdy spotkał się również z teoriami, według których sytuacja społeczna, środowisko, w którym się znajdujemy i jego wpływ, oraz pewnego rodzaju negatywne naciski, mogą stać się przyczyną pojawienia się problemu alkoholowego. Można się spotkać również z poglądem, że pewne uwarunkowania psychologiczne, pewne cechy charakteru przejawiane przez niektóre osoby, mogą mieć wpływ na kształtowanie się zjawiska alkoholizmu. Kilka z tych aspektów będzie przedstawionych w tym podrozdziale pracy, w celu podjęciu próby zrozumienia dlaczego niektóre osoby są bardziej narażone na uzależnienie, natomiast inne mniej. Bo czy może być tak, że po prostu niektórzy są z góry skazani na problem alkoholowy, gdy inna osoba w tej samej sytuacji nigdy nie stanie się osoba uzależnioną?
Jedną z najobszerniejszych grup teorii uzależnień, jest grupa uwarunkowań psychicznych, psychologicznych. Są zwolennicy teorii, że są wśród nas osoby o tożsamości sprzyjającej występowaniu choroby alkoholowej - teorie psychoanalityczne - mówiące o osobowości zależnej, gdzie już w dzieciństwie osoby te były bardziej bierne i podporządkowane innym, przejawiały większą niepewność i nieśmiałość, ulegały presji otoczenia.W teoriach behawioralnych widzimy, że uzależnienie powstaje na skutek pojawienia się zachowań wyuczonych, płynących z chęci przynależności do pewnej grupy, jak również w wyniku pozytywnych uczuć, jakie daje samo upojenie alkoholowe. Behawioryści zjawisko uzależnienia tłumaczą jako sposób radzenia sobie z problemami emocjonalnymi. Charakterystyczne jest również to, że alkohol jest bardzo często traktowany przez pijącego jako aspekt poprawiający funkcjonowanie w życiu, łagodzący egzystencjalny „ból istnienia”. Teorie uczenia udowadniają, że uczymy się zachowań, mających na celu obniżenie przykrości i podniesienie przyjemności- picie alkoholu podnosi nastrój. Dużą grupę stanowią teorie osobowościowe, które mówią o predyspozycjach mających wpływ na uzależnienie. Mówi się wręcz o „osobowości przednałogowej”, którą charakteryzują pewne cechy: niedojrzałość emocjonalna, nieadekwatny obraz spostrzegania własnej osoby, oraz zachwianie poczucia bezpieczeństwa, niska samoocena, osoby takie często odczuwają brak poczucia sensu życia. Innym cechami mogą być: mała odporność na frustrację, mała otwartość, oraz trudność w wyrażaniu uczuć, poczucie izolacji, zmienny nastrój, nadmierna drażliwość, poczucie obniżonej wartości siebie, stany lękowe, impulsywność i nadmierna agresja. Alkohol traktowany jest przez takie osoby jako środek ułatwiający funkcjonowanie, jako sposób radzenia sobie z problemami i trudnymi sytuacjami. Koncepcje psychoanalityczne mówią o podłożu alkoholizmu leżącym w nieświadomym dążeniu człowieka do autodestrukcji, a popadanie w nałóg alkoholowy wiążą z cechami osobowości zależnej: człowiek pije alkohol pod wpływem presji otoczenia i chęci przypodobania się innym11. Odkryto dużą zależność pomiędzy alkoholizmem a przeżywaniem lęku, fobii oraz stresu -spożywanie alkoholu często spowodowane jest chęcią zmniejszenia lęku i napięcia po przeżyciu trudnej sytuacji. Hipoteza redukcji napięcia mówi o wyuczonej reakcji obniżania przykrych emocji wskutek picia alkoholu12.
Inną grupą czynników powodujących uzależnienie alkoholowe są uwarunkowania społeczne. Rodzina jest jednym z istotnych czynników mogących mieć wpływ na pojawienie się problemu alkoholowego. Bowiem, to rodzina jako pierwotne środowisko życia ma bardzo duży wpływ na normowanie się podstawowych zachowań, to tu kształtują się określone postawy przyjęte w danym środowisku. Z jednej strony zachowania członków rodziny takie jak nadmierna opiekuńczość, a z drugiej strony nadmierne wymagania mogą być przyczyną występowania choroby alkoholowej. Istnieje teoria upatrująca powstanie choroby alkoholowej z powodu nieprawidłowego funkcjonowania rodziny i nieprawidłowych wzorców zachowań panujących w rodzinie. Niewłaściwe postawy rodzicielskie mogą sprzyjać uzależnieniu: zarówno nadmierna opiekuńczość i pobłażanie jak również nadmierne wymagania mogą stać się przyczyną „ucieczki w alkohol”. Są również stanowiska według których dzieci żyjący z alkoholikami, mogą mieć w dorosłym życiu ten sam problem. Według naukowców istnieją biologiczne uwarunkowania uzależnienia, zgodnie z którymi możliwe jest dziedziczenie pewnych predyspozycji do stawania się osobą uzależnioną, uważają oni również, że może istnieć pewna podwyższona tolerancja u niektórych ludzi na alkohol, co znaczy, że zanim pojawią się problemy psychofizyczne charakterystyczne dla alkoholików, osoba może spożyć w swoim życiu bardzo duże ilości alkoholu. Kolejną grupą mającą wpływ na kształtowanie się niewłaściwych postaw wobec alkoholu są grupy rówieśnicze: dziecko przyjmuje wartości i zachowania przyjęte przez grupę z którą się utożsamia- nawet gdy są one destrukcyjne. Jeżeli grupa nadużywa alkoholu i przyzwala na jego spożywanie, osoby będące w tej grupie będą uznawały alkohol za zjawisko pozytywne. Młodzi ludzie łączą się w grupy, aby buntować się przed światem, przeciwstawiać się normom i nakazom społecznym, a chęć postępowania „na przekór” może spowodować chęć sięgnięcia po alkohol. Szkoła może również stanowić niebezpieczeństwo prowadzące do uzależnienia, a sprzyjają temu takie czynniki jak: liczne klasy, anonimowość ucznia, tworzenie się, często destrukcyjnych grup rówieśniczych, nad którymi nikt nie sprawuje kontroli. Należy również wspomnieć o mass mediach i reklamach napojów alkoholowych, gdzie alkohol traktowany jest jako zwykły towar, gdzie nie rozpatruje się jego aspektu negatywnego, mającego destrukcyjny wpływ na pijącego i jego otoczenie13. Reklama alkoholu w telewizji i w gazetach może spowodować, że dziecko uzna, że alkohol nie jest czymś negatywnym, ale raczej czymś naturalnym i powszechnym14. W końcu dostępność alkoholu i postawy wobec picia ukształtowane w kulturze mogą mieć istotny wpływ na rozprzestrzenianie się problemu alkoholizmu. We współczesnych społeczeństwach alkohol stanowi często znacznik czasu i nastroju; w pracy nie pijemy alkoholu, ale nic nie stoi na przeszkodzie picia go podczas odpoczynku. Pijemy również z powodu szczególnych wydarzeń rodzinnych czy społecznych, gdzie alkohol staje się sposobem na uczczenie tych wydarzeń. Dziecko widzące swoich rodziców pijących alkohol podczas spotkań ze znajomymi może dojść do wniosku, że takie zachowanie jest normalne, a wręcz wymagane podczas kontaktów towarzyskich15.
Przyczyna pojawienia się alkoholizmu może tkwić również w genetyce. Wielu badaczy twierdzi, że w powstawaniu uzależnienia od alkoholu udział czynnika genetycznego waha się w granicach 40-60%16. Dzieci alkoholików istotnie częściej niż dzieci rodziców bez problemu alkoholowego, rozpoczynają picie w wieku dojrzewania oraz popadają w uzależnienie alkoholowe17.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.